ΚΑΜΕΡΑ ΠΑΛΑΙΑ ΡΟΥΜΑΤΑ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Τα Παλαιά Ρούματα είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κισάμου. Απέχει 43χλμ. από την πρωτεύουσα της επαρχίας, το Καστελι και Βρίσκεται στα δυτικά των Χανίων. Είναι κτισμένο σε μια όμορφη τοποθεσία σε υψόμ, 370μ.
Το όνομα του χωριού προήλθε από παραφθορά της λέξης ρεύματα. Αργότερα για να διαχωριστεί το χωριό από τα Ρεύματα της επαρχίας Κυδωνίας ονομάστηκε Παλαιά Ρεύματα.
Ο Basilicata το αναφέρει ως Rumata PagIia και ο Barozzi ως Rumatapa/ia. Ο «Καστροφύλακας» επίσης το αναφέρει ως PaIlia Rumata με 378 κατοίκους κατά το 1583. Το χωριό βλέπουμε λοιπόν ότι ήταν αρκετά μεγάλο και τότε.
Μέσα στο χωριό, στην τοποθεσία Αρχοντικά, βρίσκεται μια παλιά ενετική βίλα, το μοναδικό ενετικό απομεινάρι στην περιοχή. Ο GeroIa ονομάζει το αρχοντικό ViIIa Renier, το κατατάσσει στον 160 αιώνα και αναφέρει ότι είχε βρει σ’ αυτό θύρωμα και στέμμα των Renier. Πρόκειται ασφαλώς για τους προγόνους του καθηγητή του πανεπιστημίου και τραπεζίτη Μάρκου Ρενιέρη, που καταγόταν από εδώ. Το αρχοντικό αυτό σώζεται ακόμα και σήμερα και το ισόγειό του λειτουργεί σαν ελαιοτριβείο.
Από τα Παλαιά Ρούματα κατάγεται και ο Νικόλαος Ρενιέρης, ο οποίος ήταν Πρόεδρος της Α’ Εθνοσυνέλευσης, που έγινε στην Επίδαυρο.
Ο Ρενιές, όπως αποκαλούνταν, ήταν αυτός που υποδέχτηκε την Επίδαυρο τον εκπρόσωπο της τότ ε Ελληνικής Κυβέρνησης Ιωάννη Καποδίστρια.
Σήμερα δεν υπάρχουν άλλα ιστορικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξη του χωριού πριν την Ενετοκρατία.
Όσα λέγονται και ακούγονται στηρίζονται μόνο σε θρύλους και παραδόσεις. Υπάρχει η άποψη ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και στην περιοχή Κοκαλώνι έγινε κάποια μάχη. Τα πτώματα των νεκρών της μάχης θάφτηκαν στο σημείο όπου σκοτώθηκε ο καθένας τους. Μετά όμως από δύο χρόνια ξεθάφτηκαν, μαζεύτηκαν και ξαναθάφτηκαν σε κάποιο αλώνι, χωρίς να αναγνωριστεί σε ποια εθνότητα ανήκαν αυτά τα υπολείμματα των στρατιωτών.
Σύμφωνα με μαρτυρίες στην εποχή της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε στα Παλαιά Ρούματα κρυφό σχολειό σ’ ένα μικρό εκκλησάκι, κοντά στον οικισμό Χαμαλεύρη. Οι γεροντότεροι λένε, σήμερα, ότι ερχόταν εδώ μαθητές ακόμα και από τα Δελιανά. Γύρω από το εκκλησάκι αυτό έχουν βρεθεί πλάκες, που πιστεύεται ότι είχαν χρησιμοποιηθεί σαν τετράδια την εποχή εκείνη. Ακόμα εκεί κοντά ανακαλύφθηκαν ομαδικοί τάφοι με ανθρώπινα κρανία. Πιθανά κάποιος Εφιάλτης της εποχής να πρόδωσε την ύπαρξη του σχολείου και να ακολούθησε η καταστροφή του από τους Τούρκους και η δολοφονία των μαθητών του. Δυστυχώς ο ιστορικός αυτός χώρος, ένας από τους μοναδικούς στο νομό Χανίων, έχει μείνει αναξιοποίητος.
Η μάχη στο Δρομόνερο, στις 14 Ιουνίου του 1896, ήταν ένα σημαντικό γεγονός για την ιστορία της Κρήτης. Με τη μάχη αυτή ανοίγει ο δρόμος για την αποχώρηση των Τούρκων από την Κρήτη κα ι την ένωσή της με την Ελλάδα. Βασικός παράγοντας της νίκης του Δρομόνερου ήταν πολλοί Ρουματιανοί, που με απαράμιλλο ηρωισμό και αυτοθυσία πολέμησαν τους Τούρκους. Πολλοί απ’ τους κατοίκους του χωριού διακρίθηκαν στη μάχη και τρία παλικάρια του σκοτώθηκαν.
Τα παλικάρια αυτά ήταν ο Πέτρος Μπιτζανάκης, ο Γιώργης Παναγιωτάκης και ο Γιώργης Μπομπολάκης.
Καθολική υπήρξε ακόμα η συμμετοχή του χωριού στη Μάχη της Κρήτης κατά των Γερμανών εισβολέων, αλλά και αργότερα κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι κάτοικοι του χωριού αντιστάθηκαν με πείσμα στον καινούριο κατακτητή και οι περισσότεροι απ’ αυτούς είχαν ενταχθεί στην Εθνική Αντίσταση. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν ακόμα οι Ρουματιανοί στη μάχη του Αννάβα και στα Φλώρια. Ήταν μια από τις λίγες μάχες που έγιναν στην περιοχή κατά των Γερμανών και είχαν σοβαρές απώλειες για το Γερμανό κατακτητή.
Το όνομα του χωριού προήλθε από παραφθορά της λέξης ρεύματα. Αργότερα για να διαχωριστεί το χωριό από τα Ρεύματα της επαρχίας Κυδωνίας ονομάστηκε Παλαιά Ρεύματα.
Ο Basilicata το αναφέρει ως Rumata PagIia και ο Barozzi ως Rumatapa/ia. Ο «Καστροφύλακας» επίσης το αναφέρει ως PaIlia Rumata με 378 κατοίκους κατά το 1583. Το χωριό βλέπουμε λοιπόν ότι ήταν αρκετά μεγάλο και τότε.
Μέσα στο χωριό, στην τοποθεσία Αρχοντικά, βρίσκεται μια παλιά ενετική βίλα, το μοναδικό ενετικό απομεινάρι στην περιοχή. Ο GeroIa ονομάζει το αρχοντικό ViIIa Renier, το κατατάσσει στον 160 αιώνα και αναφέρει ότι είχε βρει σ’ αυτό θύρωμα και στέμμα των Renier. Πρόκειται ασφαλώς για τους προγόνους του καθηγητή του πανεπιστημίου και τραπεζίτη Μάρκου Ρενιέρη, που καταγόταν από εδώ. Το αρχοντικό αυτό σώζεται ακόμα και σήμερα και το ισόγειό του λειτουργεί σαν ελαιοτριβείο.
Από τα Παλαιά Ρούματα κατάγεται και ο Νικόλαος Ρενιέρης, ο οποίος ήταν Πρόεδρος της Α’ Εθνοσυνέλευσης, που έγινε στην Επίδαυρο.
Ο Ρενιές, όπως αποκαλούνταν, ήταν αυτός που υποδέχτηκε την Επίδαυρο τον εκπρόσωπο της τότ ε Ελληνικής Κυβέρνησης Ιωάννη Καποδίστρια.
Σήμερα δεν υπάρχουν άλλα ιστορικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξη του χωριού πριν την Ενετοκρατία.
Όσα λέγονται και ακούγονται στηρίζονται μόνο σε θρύλους και παραδόσεις. Υπάρχει η άποψη ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και στην περιοχή Κοκαλώνι έγινε κάποια μάχη. Τα πτώματα των νεκρών της μάχης θάφτηκαν στο σημείο όπου σκοτώθηκε ο καθένας τους. Μετά όμως από δύο χρόνια ξεθάφτηκαν, μαζεύτηκαν και ξαναθάφτηκαν σε κάποιο αλώνι, χωρίς να αναγνωριστεί σε ποια εθνότητα ανήκαν αυτά τα υπολείμματα των στρατιωτών.
Σύμφωνα με μαρτυρίες στην εποχή της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε στα Παλαιά Ρούματα κρυφό σχολειό σ’ ένα μικρό εκκλησάκι, κοντά στον οικισμό Χαμαλεύρη. Οι γεροντότεροι λένε, σήμερα, ότι ερχόταν εδώ μαθητές ακόμα και από τα Δελιανά. Γύρω από το εκκλησάκι αυτό έχουν βρεθεί πλάκες, που πιστεύεται ότι είχαν χρησιμοποιηθεί σαν τετράδια την εποχή εκείνη. Ακόμα εκεί κοντά ανακαλύφθηκαν ομαδικοί τάφοι με ανθρώπινα κρανία. Πιθανά κάποιος Εφιάλτης της εποχής να πρόδωσε την ύπαρξη του σχολείου και να ακολούθησε η καταστροφή του από τους Τούρκους και η δολοφονία των μαθητών του. Δυστυχώς ο ιστορικός αυτός χώρος, ένας από τους μοναδικούς στο νομό Χανίων, έχει μείνει αναξιοποίητος.
Η μάχη στο Δρομόνερο, στις 14 Ιουνίου του 1896, ήταν ένα σημαντικό γεγονός για την ιστορία της Κρήτης. Με τη μάχη αυτή ανοίγει ο δρόμος για την αποχώρηση των Τούρκων από την Κρήτη κα ι την ένωσή της με την Ελλάδα. Βασικός παράγοντας της νίκης του Δρομόνερου ήταν πολλοί Ρουματιανοί, που με απαράμιλλο ηρωισμό και αυτοθυσία πολέμησαν τους Τούρκους. Πολλοί απ’ τους κατοίκους του χωριού διακρίθηκαν στη μάχη και τρία παλικάρια του σκοτώθηκαν.
Τα παλικάρια αυτά ήταν ο Πέτρος Μπιτζανάκης, ο Γιώργης Παναγιωτάκης και ο Γιώργης Μπομπολάκης.
Καθολική υπήρξε ακόμα η συμμετοχή του χωριού στη Μάχη της Κρήτης κατά των Γερμανών εισβολέων, αλλά και αργότερα κατά τη διάρκεια της Κατοχής οι κάτοικοι του χωριού αντιστάθηκαν με πείσμα στον καινούριο κατακτητή και οι περισσότεροι απ’ αυτούς είχαν ενταχθεί στην Εθνική Αντίσταση. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν ακόμα οι Ρουματιανοί στη μάχη του Αννάβα και στα Φλώρια. Ήταν μια από τις λίγες μάχες που έγιναν στην περιοχή κατά των Γερμανών και είχαν σοβαρές απώλειες για το Γερμανό κατακτητή.
Φιλοξενία Κάμερας
